Dünya Çevre Günü dolayısıyla bir açıklama yapan DSÖ, her yıl yaklaşık 7 milyon kişinin kirli hava yüzünden hayatını kaybettiğini bildirdi.
Hava kirliliğinin büyük bir sağlık sorunu haline geldiğine dikkati çeken DSÖ, enerji için fosil yakıt tüketimi, ulaşım ve sanayinin hava kirliliğine yol açarken, karbon salınımı ve küresel ısınmanın artmasına de neden olduğu uyarısında bulundu.
DSÖ açıklmasında, bu sorunların üstesinden gelmenin, önemli sağlık sorunlarının aşılmasına da önemli katkı sağlayacağı ifade edildi.
Hava kirliliği ve küresel ısınma konusunda önemli rakamlar
Hava kirliliği, saat başı 800, dakika başı 13 kişinin hayatını kaybetmesine yol açıyor. Bu rakam, her yıl tüberküloz, sıtma ve AIDS gibi hastalıkların tamamından ölenlerin 3 misli fazlası.
Metan ve dizelle yakıtla çalışan araçlarla, fırın ve ocakların yaydığı sis, ve karbon karası hem yerel hava kirliliğine hem de küresel ısınmaya yol açıyor.
Fosil yakıtların ısınmak için kullanımı, dizel jeneratörler, kömürle çalışan fabrikalar, kömürle güç üretimi, özellikle dizel yakıtla çalışan ulaşım araçları, tarım atıklarının açık havada yakımı, organik atıkların yine açık havada yakımı hava kirliliğinin yine başlıca nedenleri arasında.
Evlerdeki hava kirliliği, çoğu gelişmekte olan ülkelerde her yıl 3,8 milyon erken ölüme yol açıyor. Bu ölümlerin yüzde 60’ını kadınlar ve çocuklar oluşturuyor.
Dünyada çocukların yüzde 93’ü, hava kirliliğinin DSÖ standartlarının üzerinde olduğu bölgelerde yaşıyor. 2016 yılı rakamlarına göre, 15 yaşının altındaki 600 bine yakın çocuk solunum sorunların yüzünden hayatını kaybetti.
Hava kirliliği, kalp hastalıklarından ölenlerin yüzde 26’sı, ciğer hastalıklarından ölenlerin yüzde 43’ü ve akciğer kanserinden ölenlerin yüzde 23’ünde en önemli faktör olarak ortaya çıkıyor. Hava kirliliği, astım, aşırı şişmanlık, ciğerlerin yeteri kadar gelişememesi, çocuk kanserleri ve bebeklerin yeteri ağırlıkta doğmamasında da önemli faktörler arasında.
Dünyada 100 binin üzerinde insan yaşayan düşük ve orta gelirli kentlerin yüzde 97’sinde, hava kirliliği oranı, DSÖ’nün belirlediği minimum standartlarının altında. Yüksek gelirli kentlerin de yüzde 29’u yine DSÖ kriterlerinin altında.
Şehirlerdeki yoğun araç trafiği, hava kirliliğinin artmasına yüzde 25, kullanılan kötü yakıtlar yüzde 20, endüstriyel faaliyetler de yüzde 15 katkı sağlıyor.
Ülkeler Paris İklim Sözleşmesi kriterlerine uyup hava kirliliğini düşürmesi halinde 2050 yılına kadar her yıl bir milyon insan kaybını önüne geçilebilir.
KAYNAK: EURONEWS TÜRKÇE – RAHMİ GÜNDÜZ
