İran’da 18 Haziran'da yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanan muhafazakar İbrahim Reisi, mazbatasını ülke lideri Ali Hamaney'den aldı.

Reisi, daha sonra televizyondan canlı yayımlanan konuşmasında, “ABD tarafından dayatılan zalim yaptırımların kaldırılması için çalışacağız.” dedi.

İran Cumhurbaşkanı, yeni yönetimin halkın yaşam koşullarını iyileştirmek için çaba göstereceğini ifade etti.

İran ile müzakerelerde ilerleme yok

Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan ve İran nükleer anlaşmasının tam olarak uygulanması için 20 Haziran’da Viyana’da düzenlenen 6. tur görüşmelerinde bir sonuç alınamamıştı.

İran’ın taahhütlerini nasıl yerine getireceği ve ABD’nin Donald Trump döneminde çıktığı anlaşmaya nasıl döneceği konusunda ortaya çıkan pürüzler giderilemezken, bir sonraki toplantı için hala bir takvim belirlenmedi.

KOEP Ortak Komisyonu’nda, Rusya, Çin, Almanya, İngiltere, Fransa ve İran'dan üst düzey temsilciler yer alıyor.

İran nükleer anlaşmasının seyrini ele almak üzere taraf ülkelerin temsilcilerinin katılımıyla belirli periyotlarda toplantılar gerçekleştiren KOEP Ortak Komisyonu, ABD’nin 2018’de tek taraflı olarak nükleer anlaşmadan çekilme kararı ve İran'a yönelik yaptırımları yeniden uygulamaya başlaması sonrasında anlaşmayı hayatta tutmak ve yaptırımlardan Avrupalı yatırımcıların etkilenmesini önlemeyi hedefliyor.

İran’ın KOEP kapsamında yerine getirmesi gereken taahhütleri kademeli olarak askıya alması ve gönüllü olarak uyguladığı Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması (NPT) EK Protokol’ünü uygulamama kararı nükleer anlaşmaya yönelik umutların azalmasına neden oluyor.

Ancak ABD Başkanı Joe Biden yönetiminin göreve başlamasıyla nükleer anlaşmaya dönebileceklerinin sinyallerini vermesi, son dönemde atmosferin yumuşamasına yol açmıştı.

Nükleer anlaşma

Ortak Kapsamlı Eylem Planı, İran'ın nükleer faaliyetlerinin denetlenmesi ve düzenlenmesi, bunun karşılığında yaptırımların kaldırılması amacıyla Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) daimi üyeleri ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin'in yanı sıra Almanya ve AB ile İran arasında 2015'te imzalanmıştı.

ABD'nin İran'a uyguladığı yaptırımlardan AB'li yatırımcıların etkilenmemesi ve bu ülkeyle ticari ilişkilerin sürdürülmesi için Almanya, Fransa ve İngiltere tarafından INSTEX adı verilen bir mekanizma 2019'da hayata geçirilmiş ve bu kapsamda ilk para transferi ve ticari faaliyetler de gerçekleştirilmişti.