TL’deki rekor değer kaybına çözüm için getirilen kur korumalı mevduata geçiş henüz ekonomi yönetiminin beklediği seviyelere ulaşmazken, ‘TL’yi koruma savaşı’ dövizden TL’ye geçişi sağlamaları için çalışanlarına performans hedefi koyan kamu bankaları öncülüğünde devam ediyor.

TL’deki değer kaybının önüne geçmek ve TL’yi özendirmek için 20 Aralık 2021’de kur korumalı TL mevduat hesabı açıklanmış ve hemen ardından ürün devreye alınmıştı.

Sektörde küçük ve orta ölçekli bazı bankalar Merkez Bankası’nın (MB) TL’ye yeterince dönüş yapmayanlar için getirdiği yüzde 1,5 komisyon cezalandırmasına maruz kalmamak için müşterilerine yüksek oranla mevduat önererek daha fazla döviz mevduatın TL’ye dönemisin özendirmeye çalışıyor. Bankalar böylece, MB’nin cezalandırmasından kaçınmaya çalışıyor.

Konuya yakın bankacılık kaynaklarının Reuters ajansına verdiği bilgiye göre, dövizden çözülmeyi teşvik etmek için kamu bankaları her çalışanına performans hedefi koyarken, kamu bankalarının kendi aralarında da yoğun rekabet devam ediyor.

‘Performans kriteri’

Bir bankacılık kaynağı, “Dövizden TL’ye geçiş, çalışanlara performans kriteri olarak eklendi. Günde defalarca aranıp ne kadar geçiş yaptığımız soruluyor. Aynı zamanda diğer kamu bankalarının istatistikleri veriliyor” dedi.

Bir kamu bankası şube çalışanı da, “DTH’tan (döviz tevdiat hesabı) TL cinsi mevduata dönüşüm performans kriteri olarak belirlendi. Tüm çalışanlara bu kriter uygulanıyor. Uygulama kamu genelinde kısa süre önce başladı ve bu kriterin önemi tüm çalışanlara açıklandı” dedi.

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin son açıkladığı verilere göre kur korumalı mevduat uygulamasından 130 milyar TL’nin üzerinde kullanım oldu ve bunun yaklaşık yüzde 15’i DTH’lardan geldi.

Öte yandan bireysellerin ardından bu hafta başında kurumsallar için de dövizden TL’ye geçiş teşvik edilirken, buradaki kur riski yine kamu tarafından üstlenilecek.

Genel müdür aramış

Kurumsallara sağlanan son düzenlemenin ardından ihracat yapan bir şirketten yetkili, bir kamu bankasıyla çalıştığını belirterek, şöyle konuştu: “Ürünlerimizin neredeyse tamamını ihracat ettiğimiz için döviz hesabım var. Bu hafta banka yetkilileri ziyaret ederek hesabımın bir kısmını TL’ye döndürmemi istedi. Hammaddeyi dövizle alıyorum, ihracatı yapıp geliri dövizle tahsil ediyorum. Bunun teknik olarak mümkün olmayacağını anlattım ancak ikna edilmem için epey çaba gösterildi.”

Öte yandan konuya yakın bir başka kaynaksa 5 milyon dolar ve üstü mevduatı bulanan müşterilere bazen genel müdür seviyesinde bile ulaşıldığını söyledi.

Faiz yüzde 25’in üstünde

TL hesaplardan kur korumalı mevduata geçişte faiz yüzde 14 artı en fazla yüzde 3 olarak belirlenirken, dövizden geçişte bir sınır belirlenmemesiyse özellikle bazı özel bankalarda mevduat faizini yukarı taşıdı.

Kamu bankalarında mevduat faizi yüzde 18’e ulaşırken, özel bankalarda yüzde 26’ya kadar yükseldi.

Bankalar cezalandırılacak

MB dövizden TL’ye dönen tutar için TL zorunlu karşılık uygulamasından istisna getirmiş, ardından ise DTH’tan TL’ye dönüşen tutarların bir kısmı için daha yüksek zorunlu karşılık faizi ödeyeceğini açıklamıştı.

Ancak banka bu teşvikin yanında DTH dönüşümü sağlamayan bankalar için cezalandırma niteliğinde bir uygulamaya gitmişti.

MB nezdindeki zorunlu karşılık döviz mevduat hesaplarında döviz olarak tutulan kısmına ilişkin olarak dolar ve avro cinsinde yıllık yüzde 1,5 oranında komisyon getirildi. Ancak MB’nin cuma günü bankalara gönderdiği yazıyla komisyon uygulaması yüzde 10 oranında DTH dönüşüm oranı için 21 Ocak tarihini 15 Nisan’a erteledi. MB yüzde 20 oranında dönüşüm için daha önce 18 Mart olarak belirlediği tarihi de 8 Temmuz’a öteledi.

Üst düzey bir bankacı “Hala büyük bankalar için bu oranda bir DTH’tan TL’ye dönüşü yakalamak yeni bir teşvik olmadan mümkün değil” dedi ve ekledi: “Daha küçük ölçekli bir banka için bu komisyonu ödemek yerine, daha çok TL mevduat faizi vererek DTH dönüşümü sağlamak ve komisyondan kurtulmak mümkün olabilir… Bu bankaya da müşteri memnuniyeti getirir, çünkü müşteri yüzde 20-25’in üzerinde mevduat getirisi elde edebilir. Banka da MB yerine zaten ödeyeceği tutarı müşterisine verir.”

Bir başka bankacılık kaynağı da, bunun hem küçük bankalar için fon toplamak adına mantıklı bir adım olduğunu hem de yüksek faiz vererek DTH’tan çözülmeyi teşvik ederek yüzde 1,5 oranındaki komisyon ödemesinden kurtulabileceğini ifade etti.