ABD’nin Ankara Büyükelçisi David M. Satterfield dün 38’incisi düzenlenen Amerikan-Türk Konferansı’nda yaptığı konuşmasında, Türkiye’nin ABD’li ilaç şirketlerine 2,3 milyar dolar borcu olduğunu ve borcun ödenmemesi durumunda Türkiye’ye ilaç satımının durdurabileceğini açıkladı.
Reuters’ın aktardığı habere göre Satterfield, Türkiye’deki devlet hastanelerinin yabancı ilaç şirketlerine borcunun bir yıl içinde 230 milyon dolardan 2,3 milyar dolara çıktığını söyledi ve şirketlerin böyle devam etmek istemeyebileceğini ekledi.
Bir yıl önce ABD Ticaret Bakanı Wilbur Ross’un Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ile görüşmesinde bu sorunun çözüleceğine dair söz verildiğini aktaran Satterfield, Türkiye’nin, ilaç şirketlerini bazı alacaklarından vazgeçmeye ikna etmeye çalıştığını söyledi.
Satterfield’ın açıklamalarına henüz herhangi bir hükümet yetkilisinden yanıt gelmedi.
Peki, Türkiye yılda ne kadar ilaç ithalat ve ihracatı gerçekleştiriyor?
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2019 yılı İlaç Sektörü Raporu’na göre, Türkiye’de 2018 yılında ilaç sektöründe yaklaşık 5 milyar ABD doları ithalat gerçekleşti.
İhracat ise bir önceki yıla göre yüzde 31,2 oranında artarak yaklaşık 1,2 milyar ABD dolarına ulaştı. Buna göre ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 24 seviyesinde kaldı.
Raporda genellikle koruma altındaki ürünlerin, ileri teknoloji gerektiren ilaçların, Türkiye’de üretimi ekonomik olmayan ve tüketimi az olan ilaçların ithal edildiği kaydediliyor.
İthal edilen ürünler arasında “yeni ve ileri teknoloji gerektiren preparatlar, bazı aşılar, kan ürünleri, bazı değiştirilmiş salım sistemine sahip olan ilaçlar, insülin ve kanser ilaçları” gibi birçok tedavi grubundan ilaç yer alıyor.
Türkiye’nin 2018 yılında ABD ile toplam ithalatının 223 milyar dolar olduğu göz önüne alındığında, ilaç sektöründe yapılan 4,9 milyar dolarlık ithalatın toplam ithalat içerisindeki payı yaklaşık yüzde 2,2 seviyesinde yer alıyor.
Türkiye’nin 2018 yılında ilaç sektöründe en fazla ithalat gerçekleştiği ilk beş ülke ise Almanya, ABD, Güney Kore, İsviçre ve İtalya.
İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası (İEİS) 2018 verilerine göre, Türkiye reçeteli ilaç pazarında değer bazında %52 ithal, %48 imal ilaç bulunuyor.
Türkiye’nin en çok ilaç ihraç ettiği ülkeler arasında ise ilk sıradaki Güney Kore’nin yanı sıra Irak, İsviçre, Slovenya ve Kıbrıs yer alıyor.
Türkiye ithalat ve ihracatta kaçıncı sırada?
Bakanlık raporuna göre Türkiye’de genellikle yeni ve yüksek teknoloji gerektiren, implante edilen ilaçlar, yeni ilaç taşıyıcı sistemler, aşılar, kan ürünleri, değiştirilmiş salım özelliği gösteren ilaçlar, insülin, kanser ilaçları, bazı hormonlar, radyonüklidler, bazı oftalmolojik preparatlar ve antidotlar ithal ediliyor.
Trademap 2018 yılı verilerine göre, dünya ilaç ithalatı 691 milyar dolar seviyesinde seyrediyor. İlaç ihracatında önde gelen ilk 10 ülkenin ise toplam ihracat içerisindeki payı %65.
Türkiye ise dünya ithalat sıralamasında 23. sırada yer alıyor.
Yine Trademap 2018 yılı verilerine göre, dünya ilaç ihracatı 656 milyar dolar seviyesindeyken, ilaç ihracatında önde gelen ilk 10 ülkenin ise toplam ihracat içerisindeki payı %78.
Türkiye ise dünya ihracat sıralamasında 30. sırada yer alıyor.
Türkiye’nin de içinde bulunduğu Pharmerging (gelişmekte olan ilaç sanayi) ülkelerinin 2019-2023 yılları arasında ilaç harcamalarının toplamda %5-8 arasında artarak yaklaşık 355 ila 385 milyar dolara ulaşacağı öngörülüyor.
Türkiye ilaç sektörü ne durumda?
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye’deki ilaç sektöründe uluslararası norm ve standartların uygulandığını ve sektörün biyoteknoloji gibi özel üretim teknolojisi gerektiren ürünler dışında her türlü ürünü üretebilen teknolojik düzeye ulaştığını belirtiyor.
Resmi verilere göre 2018 yılında Türkiye ilaç pazarında yaklaşık 2 milyar kutudan fazla ilaç satışı gerçekleşti.
2018’de 31 milyar TL’lik satış hacmine ulaşan ilaç sektörü, dünyanın 17’nci büyük ilaç pazarı oldu.
TÜİK 2017 yılı verilerine göre, Temel Eczacılık Ürünleri İmalatı ve Eczacılığa İlişkin İlaçların İmalatı faaliyetini gerçekleştiren 385 girişim ve 35 bin 552 çalışan bulunuyor.
Üretim tesisleri Marmara Bölgesi’nde, İstanbul ve çevresinde faaliyet gösteriyor.
“36 aydır tahsilat bekleyen ilaç şirketleri var”
BBC Türkçe’ye konuşan CHP Ankara Milletvekili Murat Emir, Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkililerinin bugün Ankara’da ilaç firmalarının temsilcileriyle görüşmede olduğunu ve borçlara ilişkin yüzde 60’a varan indirim talep edildiğini aktardı.
Emir şu anda kamunun hem yerli hem yabancı ilaç ve tıbbi cihaz firmalarına 18 milyar TL borcu bulunduğunu ve bu borçların 36 aya kadar varan gecikme gösterdiğini ifade etti.
Türkiye’deki ilaç sektörünün ‘bu kadar gecikmeye rağmen’ yüzde 60 seviyesindeki bir indirimi kaldıramayacağını belirten Emir, ilaç şirketleri için bıçağın kemiğe dayandığını söyledi:
“Hem yerli hem yabancı ilaç firmalarıyla yapılan indirim görüşmeleri gerçek bir pazarlık değil. Kamu, aylardır krediyle yaşama savaşı veren ilaç sektörüne sopa gösteriyor ve hiç ödeme yapmama tehdidi ile pazarlık sürdürüyor.”
“Bu sektörün içerisinde çok değerli Türk firmaları var ancak bunun da ötesinde halk sağlığı açısından bu sektörün yaşatılması gerekiyor. Eğer kamu ve üniversite hastaneleri bu firmalardan malzeme alımları yapamazsa, sağlık hizmeti veremez hale gelecekler.
Diğer yandan CHP Manisa Milletvekili Ahmet Vehbi Bakırlıoğlu da konuyla ilgili 11 Eylül 2020 tarihinde Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın yanıtlaması istemiyle soru önergesi vermişti.
Bakırlıoğlu soru önergesiyle ilgili hazırladığı basın açıklamasında, sektördeki firmaların kamu hastanelerinden 16 aydır, üniversite hastanelerinden ise 36 aydır tahsilat yapamadıklarına dair şikayetler geldiğini kaydetti.
Önergede, yaklaşık 19 milyar TL’lik alacağın 11 milyar lirasının kamudan, 8 milyar lirasının ise üniversite hastanelerinden olduğu ifade edildi:
“Ülkemizde hızla gelişen sağlık endüstrisinin bir kolu olan medikal, tıbbi cihaz ve malzeme sektöründe 10 bin firma ve 250 bin çalışanı vardır. Maliye Bakanlığının bu borcu ödemek için firmalardan alacaklarının %60’ından feragat etmelerini istedikleri belirtiliyor.”
“Bugünlerde Cumhurbaşkanı Kararı hazırlığı yapıldığı ve alacaklardan feragat etmenin yasal hale getirileceği konusunda bilgiler alıyoruz. Böyle bir uygulama sektörü büyük bir krize sokacak, ileride telafisi mümkün olmayan cihaz ve medikal malzeme krizi yaşanmasına neden olacaktır.”
KAYNAK: BBC TÜRKÇE – FUNDANUR ÖZTÜRK
