Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yer alan yasayla sistemik öneme sahip bankalara ‘önleme planı’ yapma zorunluluğu getirilmesi, manipülatif işlemlerin tanımlanması, bireylere büyük ölçekli projelere ortak olma imkanı sağlanmasını ve portföy yönetim şirketlerine proje finansmanı hizmeti sunabilmesini de içeren teklif yasalaşmış oldu.

Yasa ile bankacılık kanununun imza yetkisi ile ilgili maddesindeki değişiklikle, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) denetimleri sonucu banka mensuplarının imza yetkilerinin kaldırılmasını gerektiren haller arasında ‘bankacılık sisteminin çalışmasını tehlikeye düşürme’ de eklendi.

Bu durumda, imza yetkisinin geçici kaldırılmasında, kişinin hakkında ‘kanuni soruşturma talep edilmesi’nin yerine ‘Cumhuriyet başsavcılığına yazılı başvuruda bulunulması’ yeterli olacak.

‘Risk grubu’ değişti

Yasanın ‘Risk Grubu’ başlıklı 49. maddesindeki düzenlemeye göre, banka ile bankanın nitelikli pay sahipleri, banka yönetim kurulu üyeleri, genel müdürü, genel müdür yardımcıları ile başka unvanlarla istihdam edilseler dahi yetki ve görevleri itibariyle bunlara denk veya daha üst konumlarda görev yapan yöneticileri ile bunların eş ve çocukları, birlikte, tek başına, doğrudan ya da dolaylı olarak kontrol ettikleri ya da sınırsız sorumlulukla katıldıkları veya yönetim kurulu üyesi ya da genel müdürü oldukları ortaklıklar, bankanın dahil olduğu risk grubunu oluşturacak.

Sermayesinin çoğunluğu ayrı ayrı veya birlikte Hazine’ye, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’na (ÖİB), Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi’nin (TVF), Türkiye Varlık Fonu’nun veya merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait bankaların her biri, doğrudan veya dolaylı olarak kontrol ettikleri ortaklıklar ile birlikte ayrı risk grubunu oluşturacak.

Kamu iktisadi teşebbüsleri ile hisselerinin çoğunluğu ÖİB, TVF AŞ ile TVF’nin elinde bulunan diğer kamu kurum ve kuruluşlarının her biri sermaye, yönetim ve denetimlerine hakim oldukları bağlı ortaklık, iştirak ve müesseseler ile birlikte ayrı bir risk grubunu oluşturacak.

Varlık Fonu’na sınırlama kalktı

Yeni düzenlemeye göre, TVF AŞ ve TVF ile yapılan işlemler, bu kurumlarca çıkarılan ya da ödenmesi garanti edilen bono, tahvil ve benzeri borçlanma araçlarının kredi sınırlamalarına tabi olmayacak.

Yasa ile katılım, kalkınma ve yatırım bankacılığı ve faktoring şirketlerinin kurumsal yapılarının güçlendirilmesi de amaçlıyor.

Fonlar mevduat sayılmayacak

Kalkınma ve yatırım bankalarının BDDK tarafından belirlenecek esaslar çerçevesinde, kredi müşterilerinden, ortaklıkları ve ortaklarından sağlayacakları fonlar ile bankalardan, para piyasaları, sermaye piyasaları ve organize piyasalardan kullanacakları fonlar mevduat sayılmayacak.

Faizsiz işlemlerde yetki BDDK’da

BDDK, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarınca faizsiz yöntemlerle düzenlenecek faaliyetlere ilişkin esasları belirlemeye yetkili olacak.

Katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarının faizsiz finansman sağlamak amacıyla katıldıkları ortaklıklar, bankanın dahil olduğu risk grubu kapsamında değerlendirilmeyecek.

Katılım bankalarının, faizsiz yöntemlerle finansman sağlamaları yoluyla edindikleri ortaklık paylarının toplam tutarı katılım bankaları tarafından kabul edilen katılım fonlarının yüzde 50’sini aşamayacak ve yasanın ortaklık paylarına ilişkin sınırlamaları belirleyen 56. maddesinde belirtilen sınırların hesabında dikkate alınmayacak.

Denetim ve önlem

Yasa bankalara olası sorunlara karşı daha pro-aktif bir yaklaşım kazandırılmasını benimsiyor.

BDDK tarafından konsolide veya konsolide olmayan bazda yapılan denetimler sonucunda mali bünyede bozulma meydana getirecek hallerin gerçekleştiğinin veya gerçekleşme ihtimalinin tespit edilmesi halinde, BDDK, bankadan önlem planında yer alan tedbirlerden birini veya birkaçını almasını isteyebilecek.

Manipülasyon ve yanıltıcı işlemler

Bankalar tarafından finansal piyasalarda yapay arz, talep veya döviz kuru dahil fiyat oluşumunu sağlamak amaçlı işlem ve uygulamaların yapılması, internet ortamı dahil farklı araçlarla gerçeğe aykırı veya yanıltıcı bilgilerin yayılması, tasarruf sahiplerinin gerçeğe aykırı veya yanıltıcı şekilde yönlendirilmesi ya da bu amaçları sağlamaya yönelik benzer işlem ve uygulamaların yapılması finansal piyasalarda manipülasyon ve yanıltıcı işlemler olarak kabul edilecek. Madde kapsamına girecek işlem ve uygulamalar BDDK tarafından belirlenecek.

Ücret ve komisyonlar

Yasada, kamuoyunda tartışmalara neden olan banka ve finans kurumlarının iş ve işlemlerden aldığı ücret ve komisyon düzenlemesi de yer alıyor.

Düzenlemeyle, cumhurbaşkanında olan bankaların kredi, mevduat, dış ticaret, transfer, nakit yönetimi ve kredi kartı gibi faaliyetlerinden aldıkları ücret, masraf ve komisyonların belirlenmesi yetkisi Merkez Bankası’na veriliyor.

Yasayla ayrıca, bankacılık kanunu, banka kartları ve kredi kartları kanunu, finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri kanununda yer alan idari para cezaları yeniden düzenleniyor.

Yasaya eklenen geçici maddeye göre, faktoring şirketlerinin asgari ödenmiş sermayelerini, yasanın yürürlük tarihinden itibaren bir yıl içinde yasada belirtilen tutara yükselmeleri öngörülüyor.

Bu sürelerde asgari ödenmiş sermayelerini artırmayan şirketlerin faaliyet izinleri iptal edilecek.

Sermaye Piyasası Kanunu’nda düzenleme

Yasayla sermaye piyasası kanununda yer alan bazı hükümler de yeniden düzenlendi.

Sermaye piyasası kanununun ‘ortaklıkların önemli nitelikteki işlemleri’ başlıklı 23. maddesindeki düzenlemeyle, halka açık ortaklıkların birleşme, bölünme işlemlerine taraf olması, tür değiştirmesi, imtiyaz öngörmesi veya mevcut imtiyazların kapsam veya konusunu değiştirmesi gibi yatırımcıların yatırım kararlarının değişmesine yol açacak ortaklığın yapısına ilişkin temel işlemlerin yasanın uygulanmasında önemli nitelikte işlem sayılması hüküm altına alındı.

Sermaye piyasası kanununun ‘ayrılma hakkı’ başlıklı maddesinde yapılan değişiklik uyarınca, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), halka açık ortaklığın niteliğine göre, ayrılma hakkını, ayrılma hakkına konu önemli nitelikteki işlemin kamuya açıklandığı tarihte sahip olunan paylar için kullanılabilmesine ilişkin esasları belirlemeye yetkili olacak.

Halka açık ortaklık bu payları pay sahibinin talebi üzerine, kurulca belirlenecek esaslara göre adil bir bedel üzerinden satın almakla yükümlü tutuldu. SPK, ayrılma talebine konu payların ortaklık tarafından satın alınmasından önce diğer pay sahiplerine veya yatırımcılara önerilmesine ilişkin esasları düzenleyebilecek.

Yasaya eklenen madde doğrultusunda, ‘Borçlanma Aracı Sahipleri Kurulu’nun oluşturulabilmesi hüküm altına alındı.

Kitle fonlama

Yasayla kitle fonlama faaliyetlerine ilişkin düzenleme de yapıldı.

Buna göre, SPK, kitle fonlama platformları üzerinden yürütülecek kitle fonlaması faaliyetlerine, ortaklığa veya borçlanmaya dayalı olarak halktan para toplanması suretiyle yapılması konusunda belirleme yapabilecek. Borçlanmaya dayalı kitle fonlaması faaliyetlerine bankacılık mevzuatı hükümleri uygulanmayacak.

Sermaye piyasası yasasının ‘konut ve varlık finansmanı fonları’ başlıklı maddesinde yapılan değişiklik uyarınca, fon, tapu, ticaret sicili ve diğer resmî sicillerde tescil, değişiklik, terkin ve düzeltme talepleri dahil olmak üzere her türlü sicil işlemleri ile sınırlı olarak tüzel kişiliği haiz addolunacak.

Devrinin geçerliliği bir tapu veya sicil kaydına bağlı olan ve konut veya varlık finansmanı fonu portföyüne alınan varlık ve haklar, tapu siciline veya ilgili sicile fon adına tescil edilecek.

Yasayla, sermaye piyasası yasasının ‘gayrimenkul sertifikası’ başlıklı 61-A maddesine ‘proje finansman fonu’ dahil edildi.

Buna göre, proje finansmanına konu olacak varlık ve haklara, proje finansman fonunun kurucularına, fonun kuruluşuna, faaliyet şartlarına, yönetimi ve sona ermesine ve projeye dayalı menkul kıymet ihracına ilişkin esaslar SPK tarafından belirlenecek.

Proje finansmanına konu olan projenin gelirleri ve diğer hakları proje finansman fonuna temlik edilecek.

Yatırım kuruluşları ve portföy yönetim şirketlerinin yapabilecekleri yan hizmetlere, proje finansmanı dahil bazı hizmetler de eklenecek.

Yasayla ayrıca, yanıltıcı nitelikte bilgi verilmesine ilişkin cezalar da artırıldı. Yasa bugün yürürlüğe girdi.