Kadının İnsan Hakları – Yeni Çözümler Derneği tarafından yürütülen Covid-19 salgınının kadınların hayatına etkisi üzerine yapılan Salgında Kadın Olmak Araştırması salgın sürecinde kadınların sağlık hizmetlerine erişimde zorlandıklarını, yoksullaştıklarını, ücretsiz bakım emeği yüklerinin arttığını ve hane içindeki halihazırda salgın öncesinde de çok yaygın bir şekilde var olan şiddetin devam ettiğini ortaya koydu.
Kadının İnsan Hakları–Yeni Çözümler Derneği (KİH-YÇ) Covid-19 salgınının Türkiye’de en etkili olduğu dönemde (Mayıs-Haziran 2020) kadınların hayatını haklar bağlamında nasıl etkilediğine ilişkin nicel bir araştırma yaptı. Sağlık (genel sağlık, cinsel sağlık ve doğurganlık sağlığı), ekonomik durum, bakım emeği ve şiddet başlıkları altında Türkiye’deki kadınların salgın öncesindeki ve sırasındaki durumlarını ortaya koymayı amaçlayan bu araştırma aynı zamanda kadınların bu alanlarda yaşadıkları sorunlarla hangi yöntemleri kullanarak baş ettiklerini de gösteriyor. Optimist Araştırma Şirketi tarafından saha çalışmasının yürütüldüğü araştırmada, Türkiye’nin 81 ilinden toplam 1201 kadınla telefon aracılığıyla görüşmeler yapıldı.
Araştırma sonuçları şöyle:
“Salgın sonrası ruh halinin iyi olduğunu söyleyen kadınların oranı yüzde 30’a düştü”
Araştırma bulgularına göre Covid-19 salgınından kadınların genel sağlık durumunun olumsuz etkilendiğini ancak asıl çarpıcı sonucun kadınların ruh sağlıklarındaki değişimde olduğu görülüyor. Salgın öncesi ruh halini iyi (çok iyi ve iyi) olarak tanımlayan kadınların oranı yüzde 79 iken, bu oran salgın sonrasında yüzde 30’a düşüyor. 100 kadından 40’ı salgın esnasında genel sağlık hizmetlerine erişimle ilgili sorun yaşadığını söylerken; sorun yaşayan 100 kadından 20’si ise çözüm bulamadığını ifade ediyor.
“100 kadından 16’sı sağlık kurumlarından hizmet alabiliyor”
Covid-19 salgını süresince kadınların yüzde 7’si cinsel sağlık ve doğurganlık sağlığı ile ilgili jinekologa gitme ihtiyacı duyduklarını belirtti. Kadınların yüzde 16’sı salgın esnasında cinsel sağlık ve doğurganlık sağlığı hizmetleri ve/veya ilaca erişim ile ilgili sorun yaşadığını ifade etti. Sorun yaşadığını söyleyen 100 kadından ancak 16’sı sağlık kurumlarından hizmet alabildiğini dile getirdi.
“Yüzde 20’lik kesim çok yoksul”
Salgın öncesinde ekonomik durumunu orta halli olarak tanımlayan kadınların oranı yüzde 86 iken salgın sonrası bu oran yüzde 66’ya düştü. Aradaki yüzde 20’lik kesim ise durumunu yoksul veya çok yoksul olarak tanımlamaya başladı.
“100 kadından 12’si kamudan destek alıyor”
Araştırmanın sonuçlarına göre her üç haneden birinin salgın sebebiyle ekonomik olarak sarsıldığı görülüyor. Salgın nedeniyle hanelerin yüzde 34’ünde en az 1 kişinin işten çıkarıldığı, ücretsiz izne çıkarıldığı ya da işinin durduğu katılımcılar tarafından ifade edildi.
Salgın başladıktan sonra kadınların yüzde 73’ü ekonomik sorun yaşadığını belirtti. Sorun yaşayan yaklaşık her iki kadından biri sorunlar karşısında çözümsüz kaldığını belirtti. Bu süreçte karşılaştıkları ekonomik sorunlarla nasıl başa çıktıkları sorulduğunda, ekonomik sorun yaşadığını söyleyen her 100 kadından 12’si kamu kurumlarından destek (yardım) aldığını; 41’i aile/akraba, arkadaş ya da bankalara borçlandığını; 11’i birikimlerini harcadığını; 15’i ise masraflarını kıstığını belirtti.
“Salgında kadınları evdeki işlere ayırdığı zaman yüzde 42’ye çıktı”
Araştırma, salgının kadınların ev içi ücretsiz bakım emeğinin artmasına neden olduğunu ortaya koyuyor. Araştırma sonuçlarına göre, salgın öncesi kadınların yüzde 16’sı evdeki işlere 4 saat ve üzeri zaman ayırırken salgın döneminde ise bu oran yüzde 42’ye çıktı.
Grafik 5: Covid-19 Salgını Öncesi ve Sonrası Kadınların Ev İşlerine ve Bakıma Ayırdıkları Süredeki Değişim
Araştırmada her 100 kadından 72’si bakım ve ev işleriyle ilgili zorluk yaşadıklarını belirtti. Bu zorluklarla nasıl baş ettikleri sorulduğunda, yüzde 28’i eşinden/partnerinden, yüzde 24’ü çocuklarından, yüzde 10’u evdeki diğer kişilerden destek talep ettiğini, yüzde 17,2’si işleri ertelediğini ve iş yavaşlattığını, yüzde 17’si ise herhangi bir çözüm bulamadığını ya da bu konuda bir şey yapmadığını ifade etti.
Şiddet sistematik bir sorun olmaya devam ediyor
Araştırmada şiddet ile ilgili olarak çarpıcı sonuçlara ulaşıldı. Salgın öncesindeki bir yıl içinde eşi/partneri olan kadınların yüzde 97’si, salgın sonrasında ise yüzde 96’sı en az bir kez eşi/partneri tarafından şiddete maruz kaldığını belirtti.
Araştırma değerlendirmesinde “Bu oranlar şiddetin çok yaygın bir sorun olduğunu tekrar teyit etmesinin yanında, salgın öncesi bir yıl ve salgın sonrası iki buçuk ay karşılaştırmasında bile aynı oranda ortaya çıkan, sistematik bir sorun olduğunu göstermesi açısından da oldukça çarpıcı” denildi.
