Pandemi ile birlikte iş yaşamında alınan tedbirler kapsamında ücretsiz izin uygulaması da devreye sokuldu.

Uygulamanın devreye girmesiyle işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçilere fondan günlük 39,24 Türk Lirası nakdi ücret desteği verilmeye başlandı.

17 Nisan 2020 tarihinde başlayan ve ilk etapta 3 aylık bir süre için uygulanacağı duyurulan uygulama temmuz ayında 1 ay uzatıldı. yeni bir uzatma olmazsa uygulama 17 Ağustos tarihinde sona erecek.

Son yapılan yasal düzenleme ile birlikte 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatılma yetkisi cumhurbaşkanına verildi.

Verilere göre sadece Nisan-Haziran 2020 döneminde 1 milyon 705 bin 147 kişi nakdi ücret desteği almaya hak kazandı

Bu kapsamda toplam 2 milyar 801 milyon 754 bin TL ödeme yapılmış durumda.

Zorunlu ücretsiz izinde olanlara ödenecek miktar, çalışanın almış olduğu maaşa göre belirlenmiyor.

Çalışanlara zorunlu ücretsiz izinde olduğu dönemde günlük sabit bir ücret ödeniyor.

Uygulamadan faydalananlara aylık net 1.168 TL (brüt bin 177 TL) ödeniyor. Günlük olarak ödenen net ücret 38.93 TL'ye denk geliyor.

Dolayısıyla sigortalı ister asgari ücretle çalışsın, ister 3 bin TL isterse 10 bin TL maaş alsın, zorunlu ücretsiz izinde olduğu sürede aylık 1.168 TL’den fazla bir ücret alamıyor.

Ağustostan sonra uzatılma ihtimali yüksek görünen ücretsiz izin uygulamasına ciddi itirazlar ve eleştiriler de var.

"İşverence tazminatsız işten çıkarma aracı olarak kullanılıyor"

Ücretsiz izin uygulamasına en dikkat çekici tepkilerden biri Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun’dan geldi.

Erdursun, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda şu iddiada bulundu:

"İşten çıkış yasağı, işveren ve hükümet için olumlu oldu! Hükümet işsizlik verilerini bu yöntemle gizliyor, işveren ise tazminatsız işçi çıkarma yöntemi olarak kullanıyor! Bu konuda mağdur olan her zaman ki gibi çalışanlar yani işçiler oldu!"

“Yapılmak istenen günlük 38.93 TL ile işsizliği satın almak!”

Independent Türkçe, söz konusu paylaşımının ardından Erdursun ile iddialarının gerekçelerini konuştu.

“Ücretsiz izin hükümetin ve işverenin işine geliyor, çalışanları mağdur ediyor” diyerek söze başlayan Erdursun, iddialarını şu gerekçelere dayandırdı:

"Zorunlu ücretsiz izinde olanlar aylık bin 168 TL ile geçinmek zorunda yani günlük 38.93 TL gibi küçük bir parayla geçinmek mümkün değil. Zorunlu ücretsiz izinde olanları işten çıkarmak yasak, hükümetin yapmak istediği işsizlik verilerini saklamak, hükümet tarafından biliniyor ki zorunlu ücretsiz izinde olanların işten çıkış yasağı olmaz ise bu kişiler işten çıkartılacak, Bu durumda maaşlarına oranla işsizlik maaşı alacaklar, İşsiz sayısı ve işsizlik oranları artacak, Yapılmak istenen günlük 38.93 TL ile işsizliği satın almak!"

"Bin 168 lirayla geçinemeyen istifa ettiği için işveren tazminat ödemiyor"

Erdursun, zorunlu ücretsiz izinin ve bu kapsamda verilen nakdi ücret desteğinin işverenin işine yaradığı iddiasıyla ilgili de şunları ileri sürdü:

"İşverenler ekonomik kriz sonrası daralmaya gidiyor, maliyetlerini düşürmeyi hedefliyor. İşverenler açısından en büyük maliyet kalemi olan işçilik maliyetlerini düşürmenin yolu ise işçi çıkarmaktan geçiyor. Zorunlu ücretsiz izin uygulaması işverenlerin işine geliyor çünkü işten çıkartmak isteği personelini ücretsiz izne çıkartıyor, sigorta primi, vergi ve maaş ödemiyor. En önemlisi aylık bin 168 TL ile geçinemeyen personeli işten çıkmak istediğinde istifa ederek işten ayrıldığı için tazminat ödemiyor!"

“Uygulamanın uzamasıyla çalışanlar daha zor günler yaşayacak”

Ücretsiz izin uygulamasının 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatılabilmesinin önünü açan yasal düzenlemenin de çalışanların daha da zor günler yaşayamasına neden olacğını öne süren Erdursun, iddialarını şöyle sürdürdü:

"İşten ayrılmak istediklerinde istifa etmeleri gerekiyor, bu durumda kıdem tazminatı başta olmak üzere yasal haklarını işverende bırakmış oluyorlar. Emekli olacağı yaşa gelip prim gün eksiği olanlar, zorunlu ücretsiz izinde oldukları sürede sigorta primleri ödenmediği için eksik prim günlerini tamamlayamıyor ve emekli olamıyor.

Ücretsiz izin aylığı yani nakdi ücret desteğinden yararlananlardan 5510 sayılı kanuna göre genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, aynı kanunun 60.'ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında sadece genel sağlık sigortalısı sayılırlar ve genel sağlık sigortasına ilişkin primleri fondan karşılanır. Emeklilik primleri ödenmez."

Erdursun’dan üç öneri

Erdursun, zorunlu ücretsiz izins uygulamasından kaynaklandığını öne sürdüğü sorunların aşılması için üç de öneri dile getirdi:

"- Zorunlu ücretsiz izinde olanların çalıştıklarında aldıkları brüt maaşın yüzde sekseni kadar bir ücret almaları gerekmektedir.

- Sigorta primleri ödenmeli ya da ücretsiz izinde olanların sadece işçi hissesi oranında isteğe bağlı prim ödeme hakları olmalıdır.

- Belirli bir süre işe davet edilmeyen kişilerin tazminatlı işten ayrılma haklarının olması gerekmektedir."

KAYNAK: INDEPENDENT TÜRKÇE - ALİ KEMAL ERDEM